W 1934 roku Ostrowiec Świętokrzyski liczył ponad 26 tysięcy mieszkańców. Rozwój hutnictwa i przemysłu metalowego dawał podstawy do tworzenia prognoz potwierdzających szybki wzrost liczby mieszkańców.
Prognozy te posłużyły do zaprojektowania w pierwszej połowie lat trzydziestych studni głębinowych i sieci wodociągowej.
Dokumentacja ta na bazie badań geologicznych profesora Karola Pomianowskiego opracowana została przez inż. Adama Packa, a następnie przyjęta przez Zarząd Miasta i zatwierdzona przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych 6 maja 1936 roku. Prace związane z realizacją projektu przerwane zostały przez wybuch II wojny światowej.
Temat wody dla mieszkańców miasta powrócił po zakończeniu działań wojennych. W strukturze Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Ostrowcu Świętokrzyskim wyodrębniono wydział zajmujący się sprawami komunalnymi. Dla realizacji programu zapewnienia wody mieszkańcom, z początkiem lat pięćdziesiątych utworzono Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej (MPGK).
Jego dyrektorem został Pan Adolf Adamski. Obowiązki swe pełnił do dnia 16.10.1971 roku. W tym okresie powstało ujęcie wody Romanów i oczyszczalnia ścieków.
Następnie dyrektorem MPGK został Tadeusz Szczygieł. Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej było przedsiębiorstwem wielozakładowym. Zajmowało się m. in.: siecią wodociągową i kanalizacyjną wraz z oczyszczalnią ścieków, komunikacją miejską, oczyszczaniem miasta, usługami pogrzebowymi, zielenią miejską wraz z bazą ogrodniczą, gospodarką mieszkaniową, gazownictwem bezprzewodowym, pralniami chemicznymi.
Z dniem 1.04.1974 roku z Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej wyodrębniono – zajmujące się wyłącznie wodociągami i kanalizacją, Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji (RPW i K).
W lipcu 1976 roku Rejonowe Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji zostało przekształcone w Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Kielcach (WPWiK). Było to przedsiębiorstwo wielooddziałowe. Jednym z oddziałów był zakład w Ostrowcu Świętokrzyskim.
Obowiązki dyrektora tych przedsiębiorstw aż do 26.05.1980 roku pełnił Tadeusz Szczygieł. W tym okresie wybudowano ujęcie wody na Kątach Denkowskich.
Od 16.06.1980 roku do 31.12.1991 roku dyrektorem zakładu WPWiK w Ostrowcu Świętokrzyskim był Henryk Gorgoń.
W dniu 1.01.1992 roku na bazie procesu likwidacyjnego WPWiK, w celu realizacji zadań własnych gminy tj. rozprowadzania wody, odprowadzania i oczyszczania ścieków, Gmina Ostrowiec Świętokrzyski powołała spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością pod nazwą Miejskie Wodociągi i Kanalizacja (MWiK Sp. z o.o.).
Problem pozyskania wody do celów spożywczych dla mieszkańców Ostrowca Świętokrzyskiego zaprzątał umysły ludzi odpowiedzialnych za funkcjonowanie miasta od dawna.
Co prawda, położenie miasta w dolinie rzeki Kamienna, stwarzało mieszkańcom możliwość łatwego dokopania się do wody (studnie kopane) szczególnie w pobliżu rzeki, ale woda ta była wodą podskórną, niesmaczną, posiadała zanieczyszczenia fizykochemiczne (w tym duże ilości żelaza).
Tak więc, zaopatrzenie mieszkańców w dobrą i w dostateczną ilość wody do celów spożywczych, stanowiło najbardziej palący problem dla ówczesnych władz miasta.
Znalezienie takich pokładów wody rozwiązałoby problemy, zarówno sanitarne jak i gospodarcze, bowiem miasto szybko się rozwijało, mając duże widoki na przyszłość, szczególnie w przemyśle hutniczym.
Z istniejących w tym czasie kilku głębokich studzien na terenie miasta nie można było zorientować się, gdzie właściwie należy rozpocząć poszukiwania wydajnych źródeł wody.
Pierwsza próba budowy ujęcia w roku 1934 na bazie istniejących źródełek w północno-zachodnim zboczu przy ul. Kuźnia (w pobliżu młyna) dała wyniki negatywne. Okazało się bowiem, na podstawie przeprowadzonych wierceń i relacji mieszkańców, że wydajność tych źródeł zależy ściśle od ilości opadów atmosferycznych.
Po dokładnym zbadaniu istniejących studzien Zarząd Miejski zdecydował się na pomoc specjalisty. W tym celu zaprosił rzeczoznawcę dla określenia przybliżonego miejsca występowania dużych pokładów wody w osobie profesora K. Pomianowskiego. Profesor Pomianowski wskazał dolinę rzeki Kamienna od ul. 3-go Maja w górę rzeki jako teren, gdzie można oczekiwać dość dużych ilości wody.
Przystąpiono do opracowania dokumentacji technicznej wraz z całą infrastrukturą towarzyszącą w postaci:
– studnie wiercone,
– sieć wodociągowa,
– zbiornik wieżowy (okolice ul. Iłżeckiej),
– stacja pompowa wraz z uzdatnianiem.
Opracowanie zlecono znanemu i cenionemu projektantowi inż. Adamowi Packowi.
Już na etapie opracowywania dokumentacji zostały w parku miejskim wykonane pierwsze próbne wiercenia. Przewidywania profesora Pomianowskiego potwierdziły się. W tej sytuacji Zarząd Miasta tereny te wyłączył spod zabudowy.
Analiza potwierdziła, że woda pod względem bakteriologicznym nie budzi zastrzeżeń, jednak ze względu na dużą zawartość żelaza, należy przeprowadzić uzdatnianie wody.
Próbne pompowanie ustaliło, że przy depresji 6,5 m. studnia dawała ponad 100 m3/godzinę.
W planach rozwoju infrastruktury wodociągowej nie ograniczano ilości studni, gdyż cała dolina rzeki Kamienna począwszy od parku miejskiego w górę rzeki mogła być wykorzystana jako miejsce ujęcia wody.
Ilość studni była uzależniona od:
– wydajności studni,
– zapotrzebowania na wodę,
– oraz od środków finansowych, jakimi miasto dysponowało na ten cel.
Dla obliczenia zapotrzebowania i przeciętnego zużycia wody, przyjęto ilość mieszkańców Ostrowca Świętokrzyskiego, jaka wynosiła na dzień 1.01.1936 roku. W tym czasie miasto liczyło 28.600 mieszkańców.
Należało także uzyskać wiedzę jak będzie wyglądał przyrost ludności w mieście. W tym celu posłużono się spisem ludności z lat poprzednich. Pierwszy spis ludności, który został udokumentowany na piśmie, to rok 1897. W roku tym i w latach kolejnych liczba ludności Ostrowca Świętokrzyskiego kształtowała się następująco:
rok 1897 – 9.768 mieszkańców,
rok 1913 – 14.977 mieszkańców,
rok 1921 – 19.705 mieszkańców,
rok 1931 – 25.986 mieszkańców.
Od roku 1932 ilość mieszkańców miasta Ostrowca Świętokrzyskiego była oparta o dane ewidencyjne Zarządu Miejskiego i wynosiła:
1.01.1932 – 25561 mieszkańców,
1.01.1933 – 25860 mieszkańców,
1.01.1934 – 26217 mieszkańców,
1.01.1935 – 26804 mieszkańców,
1.01.1936 – 28600 mieszkańców.
Zatem średni przyrost ludności obliczony w oparciu o powyższe dane wynosił:
w latach 1897 – 1913 (16 lat) = 2,7 % przyrostu,
w latach 1913 – 1931 (10 lat) = 2,8 % przyrostu,
w latach 1931 – 1936 (5 lat) = 1,9 % przyrostu.
Całkowity przyrost ludności w ww latach wynosił średniorocznie 2,78 %.
Jednak analiza szczegółowa poszczególnych lat wskazywała na stały spadek przyrostu ludności miasta począwszy od 1921 roku. Przyjęto zatem za miarodajny przyrost z lat 1913 – 1936 (18 lat), który wynosił 2,5 %.
W oparciu o powyższe dane obliczono przewidywaną ilość mieszkańców w latach następujących:
1.01.1938 – 30000 mieszkańców,
1.01.1953 – 43000 mieszkańców,
1.01.1968 – 63000 mieszkańców,
1.01.1978 – 80000 mieszkańców,
1.01.1988 – 102000 mieszkańców.
Powyższe dane posłużyły zatem do zaprojektowania infrastruktury wodociągowej oraz określenia potrzeb wg planowanego przyrostu mieszkańców miasta.
Rozkładając całe przedsięwzięcie na etapy przyjęto, że w pierwszym okresie budowy woda zostanie dostarczona do najbardziej gęsto zaludnionych i najbardziej upośledzonych pod względem sanitarnym dzielnic miasta.
W przyjętych planach pominięte zostały tereny należące do Zakładów Ostrowieckich, bowiem zarówno same zakłady jak i bloki zakładowe były zaopatrywane w wodę ze studni zakładowych, własną siecią wodociągową.
Dokumentacja, którą opracował inż. Adam Pacek została przyjęta przez Zarząd Miasta. Po zatwierdzeniu jej przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (Departament Techniczno – Budowlany) dnia 6 maja 1936 roku została zarejestrowana pod Nr BS 15-78 w oparciu o art. 6 Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 marca 1928 roku o zaopatrzeniu ludności w wodę (Dz. U. R.P. Nr 32 poz. 310).
Miasto zaczęło gromadzić środki do realizacji przyjętego rozwiązania.
Projekt zakładał wybudowanie ujęcia wody z wykorzystaniem istniejącej studni nr 1 i 3 w Parku Miejskim oraz wykonaniem nowej studni nr 2.
Do 4 września 1939 roku prowadzono prace przy budowie sieci wodociągowej. Jednak z uwagi na działania wojenne decyzją prezydenta miasta budowa została wstrzymana. Agresywna polityka Niemiec wobec Polski spowodowała, że kraj zaczął przygotowywać się do uruchomienia zakładów pracujących na rzecz wojska. Polska przygotowywała się do obrony.
Temat wody dla mieszkańców miasta powrócił po zakończeniu działań wojennych. Tak więc faktyczny rozwój wodociągów miejskich nastąpił w okresie powojennym. Pierwszy wpis do dziennika budowy, czyli powrót do wykonywanych prac przy budowie ujęcia wody i sieci wodociągowej datowany jest na 14 lutego1948 roku.
Przy Zarządzie Miejskim powołano wydział, zajmujący się sprawami komunalnymi. Z biegiem lat utworzono Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej (MPGK).
Władze miasta oraz kierownictwo MPGK przystąpiły do opracowywania programu zapewnienia wody mieszkańcom Ostrowca Świętokrzyskiego.
Jako pierwsze zostało wybudowane i oddane do eksploatacji w roku 1950 ujęcie w Parku Miejskim.
Przy budowie tego ujęcia w głównej mierze oparto się na badaniach i obliczeniach przedwojennych profesora Pomianowskiego.
Ujęcie składało się z dwóch studni oraz stacji uzdatniania wody.
Zatwierdzona wydajność ujęcia w kategorii „B” wynosiła 130 m3/h. Jednak faktyczna wydajność wynosiła 80 m3/h. Obniżenie wydajności to skutek zamulenia studni.
Kolejnym ujęciem wody dla miasta było wybudowane i oddane do użytku w roku 1965 ujęcie na Rawszczyźnie. Ujęcie składało się z 6 studni o głębokości od 18 do 25 m. ujmujących wodę infiltracyjną z rzeki Kamienna. Wydajność ujęcia zatwierdzona w kategorii „B” wynosiła 220 m3/h.
Równocześnie z budową ujęcia wybudowano stację uzdatniania wody przy ul. Sienkiewicza 91. W tym samym okresie czasu podjęto decyzję o rozbudowie sieci wodociągowej.
Wybudowano sieć magistralną Ф 400 mm o długości 6 km oraz dwa zbiorniki wody czystej o pojemności 1000 m3, każdy w Szewnie.
Jednak ujęcie na Rawszczyźnie nigdy nie osiągnęło projektowanej wydajności, a wręcz przeciwnie – wydajność ujęcia zaczęła się obniżać. Taka sytuacja nie pozwalała na włączenie do sieci miejskiej zbiorników w Szewnie, które w swoich założeniach miały zasilać miasto w szczytowych rozbiorach wody, podając do sieci grawitacyjnie dodatkową, gromadzoną w nocy, ilość wody.
Wydajność ujęcia nie zwiększyła się nawet po odwierceniu kilku dodatkowych studni. W tej sytuacji władze miasta i MPGK do czasu rozwiązań generalnych podjęły działania zastępcze, a mianowicie do sieci miejskiej zostały wpięte ujęcia zakładowe:
– studnia w Szpitalu Miejskim o wydajności około 70 m3/h,
– oraz nadwyżka wody ze studni Nowego Zakładu Huty.
Sytuacja braku dostatecznej ilości wody dla miasta ww rozwiązaniami została poprawiona, ale nie rozwiązana. Problem nadal pozostał. To spowodowało, że przystąpiono do opracowywania programu ogólnego dla miasta Ostrowca Świętokrzyskiego w zakresie nowego ujęcia wody i wodociągu.
Podjęto decyzję o budowie kolejnego ujęcia wody w Kątach Denkowskich z jednoczesną budową magistrali przesyłowej Ф 600 mm w kierunku miasta. Przewidywane zasoby wodne w Kątach Denkowskich oszacowano na około 1000 – 1500 m3/h.
W roku 1977 oddano do eksploatacji przedsięwzięcie obejmujące 3 studnie głębinowe o łącznej wydajności 490 m3/h wraz z urządzeniami do dezynfekcji (chlorownia) oraz 9 km magistrali Ф 600 mm.
Powyższe ujęcie oraz magistrale wodociągowe realizowane były w oparciu o „Program Ogólny Wodociągu” dla miasta Ostrowca Świętokrzyskiego, który z kolei opracowany był na podstawie obowiązującego wówczas „Planu Ogólnego Miasta Ostrowca Świętokrzyskiego”.
W roku 1977 nastąpiła aktualizacja planu miasta, i w związku z tym, zaszła także konieczność aktualizacji „Programu ogólnego wodociągu”. Aktualizacja została opracowana przez Biuro Projektów Budownictwa Komunalnego w Krakowie.
Nowy program zakładał całkowite pokrycie zapotrzebowania na wodę dla mieszkańców, których przyrost przewidywano następująco:
rok 1978 – około 60 tys. osób,
rok 1980 – około 65 tys. osób,
rok 1985 – około 80 tys. osób.
W tym celu podjęto decyzję o realizacji nowych inwestycji zarówno dotyczących ujęć wody jak i rozbudowy sieci wodociągowych.
I tak w latach 1978 – 1980 były realizowane odwierty 3 kolejnych studni w Kątach Denkowskich. Pracę rozpoczęto w grudniu 1977 roku a zakończono i oddano do eksploatacji pod koniec 1979 roku. Wydajność ujęcia zwiększyła się o około 300 m3/h.
W latach 1980 – 1985 zaplanowano budowę i włączenie do eksploatacji kolejnych 5 studni jako ostatniego zadania umożliwiającego pełne wykorzystanie zatwierdzonej wydajności ujęcia tj. 1300 m3/h. Zaplanowano także wybudowanie trzeciego zbiornika wyrównawczego w Szewnie o pojemności 5000 m3. Rozpoczęcie jego budowy zaplanowano na lipiec 1979 roku, a zakończenie na koniec grudnia 1980 roku. Zbiornik ten zapewniałby stworzenie dobowego zapasu wody, a także równomiernego ciśnienia w sieci. Jednak realizacja tego zadania nigdy nie doszła do skutku ze względów finansowych, ale także z uwagi na osiągnięte ilości wody na ujęciu w Kątach Denkowskich.
Powyższe inwestycje zabezpieczyły mieszkańców miasta w sposób trwały w niezbędną ilość wody.
Niezależnie od pozyskiwania nowego i tak wydajnego źródła wody, jakim jest ujęcie w Kątach Denkowskich (ponad 31000 m3/d) podjęto także rozwiązania techniczne w postaci zwiększenia ciśnienia. Efekty tego przedsięwzięcia były jednak połowiczne, bowiem zwiększyła się awaryjność sieci.
Przystąpiono więc do wymiany tych odcinków sieci, które były tzw. „wąskim gardłem” i tych, które miały dużą awaryjność.
Następnym działaniem było tzw. „zamknięcie pierścieniowe”, co pozwoliło na bardziej równomierne ciśnienie w sieci.
W latach 70-tych władze miasta podjęły decyzję o konieczności budowy na osiedlach o dużym skupisku ludności tzw. „studni awaryjnych”. Konieczność ta była w dużym stopniu podyktowana zabezpieczeniem wody dla ludności na wypadek awarii ujęcia lub sieci magistralnej.
Po opracowaniu dokumentacji hydrogeologicznej, która wskazała lokalizację i wydajność, dowiercono w latach 80-tych 7 studni głębinowych na 7 osiedlach. Odwiercono, określono wydajność, depresję, dokonano badań fizyko-chemicznych i bakteriologicznych a następnie otwory zaspawano. Tych studni przez pierwsze 30 lat nigdy nie oddano do użytku. Być może, dlatego że ilość wody, jaką uzyskano z ujęcia Kąty Denkowskie prawie 2-krotnie przewyższyła zapotrzebowanie na wodę.
W związku z systematycznym spadkiem zapotrzebowania na wodę w 2001 roku wyłączone zostało z eksploatacji ujęcie wody na Rawszczyźnie wraz ze stacją uzdatniania wody przy ulicy Sienkiewicza. Do 2012 roku Miejskie Wodociągi i Kanalizacji Spółka z o.o. eksploatowały ujęcie wody „Kąty Denkowskie”, składające się z jedenastu studni głębinowych, które zabezpieczały potrzeby zaopatrzenia w wodę dla mieszkańców Ostrowca Świętokrzyskiego. Rozprzestrzeniające się w 2008 roku zanieczyszczenie związkami tetrachloroetenem i trichloroetenem ujęcia wód podziemnych „Kąty Denkowskie”, zmusiło Spółkę do wyłączenia z eksploatacji studni najbliżej położonych od Huty „Celsy Ostrowiec” – gdzie najwcześniej ujawniło się zanieczyszczenie, oraz spowodowało konieczność budowy 3 nowych studni w rejonie Sudołu wraz z magistralą wodociągową o długości ok. 2 km. W lutym 2014 roku została oddana do eksploatacji nowa studnia nr 18, a w grudniu tego samego roku studnia nr 17. W styczniu 2017 roku została oddana ostatnia z budowanych – studnia nr 19. W sumie ujęcie wody zgodnie z pozwoleniem wodnoprawnym dysponuje ośmioma studniami. Zbiornik wód podziemnych związany jest z osadami jury górnej – oksfordu, oraz górnymi piętrami jury środkowej głównie keloweju, położony jest na północno – wschodniej krawędzi gór świętokrzyskich w pobliżu rezerwatu archeologiczno – przyrodniczego.
Możliwości eksploatacyjne tego ujęcia określono na 1800 ÷ 2000 m3/h. Korzystanie z tych zasobów odbywa się w świetle prawa wodnego i stosownych pozwoleń wodno-prawnych, które narzucają na przedsiębiorstwo szereg obowiązków:
– opomiarowanie ujęcia i ewidencji pobieranej wody,
– opracowanie programu badań hydrologicznych i prowadzenie pomiarów, obserwacji w celu ustalenia oddziaływania ujęcia na okoliczne tereny, oraz wykonywanie badań wody w studniach ujęcia i stanu czystości rzeki kamiennej z uwzględnieniem zawartości metali ciężkich,
– właściwe zagospodarowanie i utrzymanie wyznaczonych stref ochrony sanitarnej ujęcia,
– wnoszenie opłat za każdy m3 wydobytej wody.
Obszar ujęcia wody w całości położony jest na terenie zalesionym, w dalszej odległości od zabudowań gospodarczych. Otwory studzienne zlokalizowane są w różnych odległościach i głębokościach 110÷150 m o ustabilizowanym poziomie wodonośnym 36÷38 m. Maksymalny pobór wody ze studni określony decyzją wojewody ustalono na 1617m3/h. Rzeczywisty średni pobór wody wynosi około 500 m3/h, a roczna produkcja wody to 3300 tysięcy m3.
Woda jest bardzo dobrej jakości i nie wymaga obecnie żadnego uzdatniania.